Yeni Kurulan İşletmelerin Sorumlu Olduğu Vergi ve Beyannameler
KOBİ'lerin Sorumlu Olduğu Vergi ve Beyanname Türleri
Bir firmanın, gerek şahıs işletmesi gerek limited şirket olarak kurulsun, kurulduğu andan itibaren vergisel bazı yükümlülükleri başlar. Bu sorumlulukların yerine getirilmesi ise yasal bir zorunluluk olan beyanname verme süreci ile olur. Vergi dairesine kaydolmanızla birlikte hangi vergileri ödemek, hangi beyannameleri zamanında teslim etmek zorunda olduğunuzu bilmek, cezai riskleri önlemek açısından hayati önem taşır. Bu yazımızda, yeni kurulan işletmelerin ödemekle yükümlü oldukları başlıca vergileri ve beyan süreçlerini detaylıca inceleyerek, vergi takviminizi nasıl sağlıklı yöneteceğinizi adım adım açıklıyoruz.
Vergi Nedir?
Vergi, devletin kamu hizmetlerini (eğitim, sağlık, güvenlik vb.) finanse etmek amacıyla, kanunla belirlenmiş mali yükümlülükler karşılığında gerçek ve tüzel kişilerden zorla ve karşılıksız olarak aldığı ekonomik değerdir. Vergi, bir ülkenin bütçesinin sürdürülebilirliğini sağlayan temel kaynaktır ve her işletme için yasal uyumun ilk adımıdır. İşletmenizin türüne ve faaliyetine göre KDV, Gelir Vergisi veya Kurumlar Vergisi gibi farklı vergi türlerine tabi olursunuz.
Beyanname Nedir?
Beyanname, mükelleflerin vergiye esas olan kazançlarını, gelirlerini ve diğer vergi matrahlarını resmi olarak devlete bildirdiği yazılı ve zorunlu belgedir. Vergi yükümlülüklerinin yerine getirilmesi, borcun hesaplanması ve verginin tahakkuk etmesi (kesinleşmesi) için beyanname verilmesi şarttır. E-Beyanname zorunluluğu ile birlikte, bu bildirimler artık elektronik ortamda GİB sistemine gönderilmek zorundadır.
Damga Vergisi Sorumluluğu Nedir?
Damga vergisi, Damga Vergisi Kanunu’na ekli listelerde belirtilen kağıtlar üzerinden alınan bir vergidir. Yeni kurulan bir işletmenin damga vergisi sorumluluğu, iş yeri kiralama veya mali müşavirle çalışma gibi durumlarla başlar, çünkü hem kira kontratı hem de hizmet sözleşmeleri bu vergiye tabidir. Damga vergisi beyannamesi kontratın ya da sözleşmenin tarafı olan biri tarafından beyan edilebilir. Bu beyanname, izleyen ayın 23. günü akşamına kadar beyan edilir ve 26. günü akşamına dek ödenir.
Muhtasar Beyanname Yükümlülüğü ve Kesinti Oranları
İster şahıs işletmesi ister limited şirket olsun, işverenler vergi kesintisi yapmaya sorumlu tutuldukları işlemler için muhtasar beyanname vermek zorundadır. İşverenler, çalışanlarına ödedikleri ücretler üzerinden başlayan gelir vergisi kesintisini, kira ödemeleri üzerinden yaptıkları %20 oranındaki gelir vergisi kesintisini ve serbest meslek hizmetleri için ödedikleri bedeller üzerinden %20 oranındaki gelir vergisi kesintisini bu beyanname ile aylık veya üç aylık periyotlarda beyan etmek zorundadırlar. On kişiden az işçi çalıştıranlar vergi dairesini bilgilendirmek koşuluyla üç ayda bir muhtasar beyanname verebilir.
Katma Değer Vergisi (KDV) Beyannamesi Süreci
KDV bir tüketim vergisidir ve mal veya hizmet alış ve satışları KDV’nin konusuna girer. Hem şahıs şirketleri hem de diğer şirketler her ay KDV beyannamesi vermek zorundadır. Yapılan satışlardan tahsil edilen KDV tutarı ile üçüncü kişilere ödenen KDV tutarları beyannamede gösterilir. KDV Kanununda sayılan istisna kapsamındaki işlemler, ihraç kayıtlı işlemler ve tevkifata tabi işlemler de KDV beyannamesinde ayrıca gösterilir. KDV beyannamesi izleyen ayın 24. günü akşamına kadar beyan edilip 26. günü akşamına dek ödenir.
Geçici Vergi ve Yıllık Gelir/Kurumlar Vergisi Beyanları
İşletmelerin mali kâr ve zarar durumları geçici vergi beyannamesi ile 3’er aylık dönemlerde beyan edilir. Geçici vergi oranı, gelir vergisi mükellefleri için %15, kurumlar vergisi mükellefleri içinse %20’dır. Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesi sadece gelir vergisi mükellefleri tarafından Mart ayında, Yıllık Kurumlar Vergisi Beyannamesi ise kurumlar vergisi mükellefleri tarafından Nisan ayında verilir. Bu beyannameler üzerinden yıl içinde ödenen geçici vergiler mahsup edilir.
Basit Usulde Gelir Vergisi ve BA/BS Formları
Basit usule tabi mükellefler yıllık kâr/zarar durumunu göstermek için Şubat ayının 25. günü akşamına kadar yalnızca bir defa gelir vergisi beyannamesi verir ve bu vergi Şubat sonu ile Haziran sonu olmak üzere iki taksitte ödenir. BA ve BS formları ise beyanname değil, bildirim çeşididir; KDV hariç 5.000 TL’yi aşan alım ve satımlar için aylık olarak beyan edilir ve herhangi bir ödeme yükümlülüğü doğurmaz.
Yeni Kurulan İşletmelerin Vergi Takvimi Nasıl Planlanır?
İşin başında bir vergi takvimi oluşturmak, ileride oluşabilecek gecikmelerden, cezalardan ve ek yüklerden korur. Vergi sürecini planlı ilerletmek için ilk ayın sonunda muhasebe sistemi oturtulmalı ve gelir-gider, fatura, KDV gibi tüm kalemlerin düzenli kaydı tutulmalıdır. Vergi türlerine göre ajanda oluşturmak, beyan ve ödeme için belirlenen son tarihleri takip etmenizi sağlar. Tüm gelir ve gider belgelerinin eksiksizliğini kontrol etmek amacıyla beyanname öncesi ön kontrol listesi hazırlanmalıdır. Ayrıca, beyanname günlerini dijital takvime eklemek ve iş birliği yapılan mali müşavirle sistemli iletişim kurmak, süreç yönetiminde büyük kolaylık sağlar. Bir işletmeyi kurmak kadar onu yasalara uygun biçimde sürdürmek de profesyonellik ister.
Yeni İşletmelerde E-Beyanname Zorunluluğu Var mı?
Evet, yeni kurulan işletmeler için e-Beyanname zorunluluğu tutulur. Vergi beyannameleri, Gelir İdaresi Başkanlığı'nın (GİB) e-Beyanname sistemi üzerinden elektronik ortamda gönderilmelidir. Bu işlemi gerçekleştirebilmek için işletmelerin mali mühür edinmesi ve GİB sistemine kaydolması zorunludur.
Vergi ve Beyanname Sürelerini Kaçırmanın Cezaları Nelerdir?
Vergi ve beyanname sürelerini kaçırmanın cezaları oldukça ciddidir. Beyanname tarihlerini kaçırırsanız gecikme faizi, usulsüzlük cezası ve vergi ziyaı gibi yaptırımlarla karşılaşabilirsiniz. Gecikme süresine göre ceza tutarı artar ve bazı durumlarda bu durum işletmenizin vergi incelemesine alınmasına neden olabilir.
Vergi Takviminizi Sağlıklı Yönetin
Yeni bir işletmeyi kurmak kadar onu yasalara uygun biçimde sürdürmek de profesyonellik ister. Vergi takviminizi baştan planlamak, sizi gecikme faizi ve cezai yaptırımlardan korur. Faturaport, ön muhasebe çözümleriyle fatura, cari hesap ve gelir-gider kayıtlarınızı düzenli tutarak KDV beyannamesi ve geçici vergi beyannamesi gibi zorunlu beyanlarınızın temel verilerini hatasız hazırlar.
Siz de yeni kurulan işletmenizin vergi takvimini sağlıklı yönetmek ve cezai riskleri önlemek için hemen